مراحل گیوه بافی
۱. بافت رویه (ملکی‌دوزی یا چالاک‌دوزی)
رویه‌ی گیوه معمولاً با نخ پنبه‌ای، ابریشم یا کاموا توسط زنان هنرمند با قلاب یا سوزن دوخته می‌شود. طرح‌ها می‌توانند ساده یا بسیار پیچیده باشند. این مرحله نیازمند دقت و مهارت بالا است و گاهی چندین روز زمان می‌برد.
۲. تهیه زیره
زیره‌ی گیوه از چرم، پارچه فشرده یا لاستیک بازیافتی ساخته می‌شود. در گذشته، زیره‌ها با استفاده از پارچه‌های ضخیم، به روش تخت‌دوزی یا لایه‌چینی آماده می‌شدند. امروزه در برخی نقاط از لاستیک ماشین نیز به عنوان زیره استفاده می‌کنند.
۳. اتصال رویه و زیره
پس از آماده شدن رویه و زیره، این دو با کمک سوزن و نخ ضخیم به هم دوخته می‌شوند. این کار معمولاً توسط مردان انجام می‌شود و نیازمند نیروی دست قوی است.
۴. پرداخت نهایی
در پایان، گیوه پرداخت شده و برای فروش یا استفاده آماده می‌شود. در برخی موارد، تزیینات اضافی مانند منگوله، نخ رنگی یا چرم‌های نازک نیز به آن اضافه می‌شود.
برای ثبت سفارش انواع جعبه لاکچری خاص و شیک، با ما در ارتباط باشید
انواع گیوه
۱. گیوه ملکی
نوعی گیوه بسیار ظریف و هنرمندانه که بیشتر در کرمانشاه و سنندج تولید می‌شود. این گیوه با نخ‌های پنبه‌ای نازک بافته می‌شود و معمولاً بسیار سبک است.
۲. گیوه تخت چرمی
این نوع گیوه دارای زیره چرمی است و بیشتر در مناطق شهری یا مناطق مرطوب استفاده می‌شود. دوام بالایی دارد و برای پوشیدن طولانی‌مدت مناسب است.
۳. گیوه آجیده
در این نوع، رویه‌ی گیوه از نخ‌های ضخیم‌تر و بافت درشت‌تر تهیه می‌شود. برای مصارف روزانه و پیاده‌روی‌های طولانی مناسب است.
۴. گیوه کردی
این نوع گیوه بیشتر در مناطق کردنشین ایران مانند پاوه، مریوان، سنندج و اورامانات بافته می‌شود و معمولاً رنگ‌های تیره با طرح‌های سنتی دارد.
مناطق اصلی گیوه بافی
گیوه بافی در مناطق مختلف ایران رایج است، اما برخی از استان‌ها در این زمینه شهرت بیشتری دارند:
کرمانشاه: مهم‌ترین مرکز تولید گیوه در ایران، به‌ویژه شهر پاوه و هرسین.
کردستان: شهرهایی چون مریوان، سنندج و بانه از مراکز قدیمی گیوه‌بافی هستند.
چهارمحال و بختیاری: بختیاری‌ها از گذشته تا کنون گیوه‌های خاص خود را بافته‌اند.
فارس: به‌ویژه در مناطق عشایری و روستایی استان.
اصفهان: برخی مناطق مانند فریدن نیز در این زمینه فعال هستند.
ویژگی‌های منحصر به فرد گیوه
سبکی فوق‌العاده: وزن بسیار کم آن باعث می‌شود پا احساس خستگی نکند.
تهویه مناسب: سوراخ‌های ریز بافت رویه موجب جریان هوا و جلوگیری از تعریق پا می‌شود.
سازگاری با محیط زیست: مواد اولیه طبیعی باعث می‌شود که گیوه کاملاً دوستدار طبیعت باشد.
دوام بالا: در صورت استفاده صحیح، می‌تواند سال‌ها دوام بیاورد.
قابل تعمیر بودن: برخلاف کفش‌های صنعتی، در صورت آسیب‌دیدگی قابل ترمیم است.
نقش گیوه بافی در فرهنگ و هنر ایرانی
گیوه بافی تنها یک کفش نیست، بلکه نماینده بخشی از هویت فرهنگی و هنری مردم ایران است. در بسیاری از مراسم‌ها، لباس‌های محلی، جشنواره‌های صنایع دستی و نمایشگاه‌های فرهنگی، گیوه بافی به عنوان نمادی از سبک زندگی سنتی معرفی می‌شود.
در موسیقی، رقص‌های فولکلور و آیین‌های محلی، پوشیدن گیوه اهمیت ویژه‌ای دارد و نشان‌دهنده احترام به سنت‌هاست.
گیوه بافی در دنیای مد امروز
در دهه‌های اخیر با رشد گرایش به لباس‌ها و پوشاک سنتی، گیوه بافی نیز توجه طراحان مد را به خود جلب کرده است. بسیاری از برندهای داخلی و حتی برخی برندهای خارجی، طرح‌هایی الهام‌گرفته از گیوه به بازار عرضه کرده‌اند.
استفاده از گیوه بافی در سبک زندگی مینیمال، مد پایدار (Sustainable Fashion) و پوشاک سازگار با طبیعت، آن را به گزینه‌ای محبوب در میان جوانان و هنرمندان تبدیل کرده است.
صادرات و بازار جهانی
گیوه بافی ایرانی به دلیل طراحی خاص، طبیعی بودن و داستان فرهنگی پشت آن، در بازارهای بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است. کشورهای اروپایی، ژاپن، آمریکا و کشورهای عربی از مشتریان این کفش سنتی هستند. البته هنوز ظرفیت‌های صادراتی آن به طور کامل فعال نشده و جای کار بسیاری باقی مانده است.
چالش‌ها و تهدیدهای گیوه بافی
با وجود همه مزایا، هنر گیوه بافی با چالش‌هایی نیز روبه‌روست:
کاهش نسل جدید هنرمندان: جوانان کمتر به یادگیری این هنر علاقه نشان می‌دهند.
هزینه بالا و زمان‌بر بودن تولید: که باعث می‌شود قیمت گیوه نسبت به کفش‌های صنعتی بیشتر باشد.
نبود حمایت دولتی و بیمه برای هنرمندان: که انگیزه تولید را کاهش می‌دهد.
عدم شناخت عمومی از ارزش واقعی گیوه
راهکارهای حفظ و احیای گیوه بافی
آموزش به نسل جوان: از طریق کارگاه‌ها، مدارس هنر و دوره‌های آنلاین.
ایجاد بازارهای فروش مدرن: فروشگاه‌های آنلاین، نمایشگاه‌های بین‌المللی و بازاریابی دیجیتال.
حمایت مالی از کارگاه‌ها: اعطای تسهیلات و بیمه برای هنرمندان.
ادغام هنر سنتی با طراحی مدرن: ایجاد مدل‌های جدید گیوه با حفظ اصالت آن.
ثبت جهانی به‌عنوان میراث فرهنگی: اقدام برای ثبت گیوه بافی به‌عنوان میراث معنوی در یونسکو.
